Сайтын цэс
Сайтын үнэлгээ
Цаг агаарын мэдээ
ERDENET ULAANBAATAR
|
Хувилбар-23НЭГДҮГЭЭР ХЭСЭГ [20 оноо] Санамж: 1. Эхийг анхааралтай уншиж, ойлгоорой. 2. Асуулт даалгавар бүрийг анхааралтай, дуустал уншиж гүйцэтгээрэй. 3. Сонгож авсан үг, өгүүлбэрийг эхийн хэсгийн утга санаатай холбож ажиглаарай. 4. Сонгох даалгавраас зөвхөн нэгийг сонгож, хариултын хуудсан дээр зааврын дагуу будаарай. 5.Даалгавар бүр 2 оноотой.“Морь” Дээвэрт нь зэрлэг хиж, шарилж багсайтал ургаж, бороонд дэвтэх шахсан дагз байшинд Наваан хэн нэгнийг тэсэж ядан хүлээж суув. Ар нуруунаас нь хүйт даахад ямааны арьсан хөнжлөө тулмайдлаа. Чийгэнд идэгдсэн модон шалнаас мөөг ургаж, түүнээс юу болох нь танигдахгүй, бохь шиг нялцгай юм савирчээ. Навааны төрсөн нутаг ар халхын нар ээсэн говь тал боловч таван настайдаа Төвөдийн томоохон хийдийн хувилгаанаар гэнэт тодорч, олон бараа хөсөг, аавынхаа хамт нутгаасаа сүртэй гарчээ. Нар хамба, нанжин чавганд пологтож, морин дээрээ дандаа үүрэглэж явдаг хар Дорлиг руу атга атгаар нь шидэж саваагүйтэж явснаа л санадаг аж. “Шөнө болох нь ээ. Нөгөөдөх чинь яачхав аа” гэж амандаа үглэнэ. Наваан гэгээвчээр гадагш харвал хүйтэн бороо уйлагнаж байв. Өвгөн дархи модны нөмөрт хээр морь омруугаа бараг газар шаах шахан бөгтийж, цавиных нь хөх мах чичрэх нь хүртэл харагдана. Нүднээс нь нуух цувж, ташаан толгойн яс нь арай л арьсыг нь цоолж гарч ирээгүй бололтой. Сүүлийг нь бүр угаар нь тасаджээ. Их гэгээний сэтэрлэсэн морь тулдаа энэ зэрэгтэй үлджээ. Төвөд тангадууд гуяных нь махнаас өм огтолсныг Наваан элдэв арга хэрэглэж эдгээсэн удаатай. Бурхан гэгээн минь! Аав нь үнэндээ энэ нутагт амьдарч чадахгүй юм байна. Уулзах ерөөл тавилан байх болов уу? Чамд сарвайх юм алга. Морио л үлдээе. Унаж гийгүүлэхгүй ч морины үнэр нь элгийг чинь дэвтээх биз. Харин үхэхэд нь тасын хоол болгочхолгүй, толгойг нь өндөр газар тахиарай гэж захиж үлдээгээд ар Монгол руугаа буцахад Наваан хувилгаан хэдэн өдөр усан нүдэлж хоцорчээ. Дунгийн нэг хэвийн уйтгартай дуунаар гадаалахдаа өглөө бүр мориныхоо магнайг үнэрлэхэд агь ганга, айраг цагаа, аавынх нь тамхины бохь ханхлах шиг болоход “Эдэнд нулимсаа үзүүлэхгүй юм шүү” гэж жанчаараа толгойгоо нөмрөөд гол дуганы чулуун шатаар өгсдөг байсан аж. Шалбааг дундуур шал пал алхсаар нэг хүн хүрч ирсэн нь бараа бологч лам байв.
Аян замд хоромхон зуур бэлдлээ. Тэр хоёрыг бүх юмаа үүргэвчиндээ хийгээд гарахад тэнгэрт ганц нэг од сүүмэлзэж байв. Ард нь мод хугарах шиг чимээ гарахад хоёул айж сандран харвал хээр морь байв. Ээ хөөрхий гэж... Хаяж оргохдоо морио үнэрлэчихээ ч мартах нь байна шүү. Аавынхаа захиасыг биелүүлж чадсангүй. Намайг явсны маргааш нь л төвөдүүд үүнийг махална даа гэж Наваан тэрхэн зуур бодлоо.
Шавь нь хэзээ нисчих бол гэж байдаг тарни номоо уншаад морины араас зүрх алдан гэлдэрнэ. “Багш аа доошоо битгий хараарай” гэсэн тул Наваан нүдээ анив. Морины нуруу нь хотолзоход хэлхээтэй яс заадлаараа бут үсэрмээр эвгүй. Гэвч хөдөлж байгааг нь ажвал осолдохгүй газар хороож байна гэж санана. Наваан нэгэнтээ нүдээ нээвэл морь чихээ хулмайлган урагш байдгаараа зүтгэлэх нь өөрөөсөө хэтэрсэн хүч гаргаж байгаа бололтой. Үе үе чулуу хайрга нүргэлэн унана. Хагас эрих маани уншиж дууссаны хойно өнхөрсөн чулуу усанд цүлхийн унах нь сонсогдоход бид мөн ч дээр явна даа гэж хувилгаан дотроо наманчлав. Морь хаашаа ч үгүй зогслоо. Одоо л энэ амьтан нислээ дээ гэхээс Навааны дотор балартана. Сарвайж ойчих нь уу гэснээ дахин хүчээ сэлбэх шиг урагшлав. Шавь нь үхсэн мэт дуугүй, хэдрэг шиг яс доороос нь нухаж, тэсэхийн аргагүй агсагадаж байгаагаа л бүхнээс илүү мэдэж байлаа. Гэгээнтээн! Нүдээ нээгээрэй. Бид аюулаас мултарлаа гэсэн шавийнх нь догдолсон дуу гарав. Үүр манхайтал цайж, чанх өмнө нь уужуу дэнж цэлийнэ. Хээр морь усан хулгана болжээ. Навааныг буунгуут хээр морь хөл дээрээ чүүчгэнэн гуйвснаа сөхөрчхөв. - Ээ хөөрхий минь! Морь минь... хүлэг минь... Одоо миний нуруун дээр юу ч байхгүй гэх шиг хальчихлаа. Эзнээ хүргэх газраа хүргэлээ гэх шиг сөхөрчихлөө. Эвий минь хөөрхий минь... гэж Наваан багтран цурхирав. Тэртээд цайвалзах усан манан дунд Жагарын орны тосгон харлана. /До.Цэнджав/
A.1e2c3d4b5a B. 1c2e3d4a5b C. 1a2e3c4d5b D. 1c2e3b4a5d E. 1b2c3d4a5e
ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ [30 оноо] Санамж: Даалгавар тус бүрийн зааврыг анхааралтай уншиж ойлгоод гүйцэтгээрэй. Даалгавруудын хариуг хариултын хуудсанд тэмдэглэхгүй тул шалгалтын дэвтрийн зохих зайд бичиж тэмдэглээрэй. Даалгавар бүрийн оноо харилцан адилгүй болно.
Саяхан л шилбүүр унаад гүрвэл хөөж явсан балчир хүүхэд одоо үс сахал нь бууралтаж, нүд зовхи нь цэлхэрсэн хөгшин хар хүн болчихоод морины явдалд үүртэн сал сал шогшуулж явах юм хэмээн шоолж хөх инээд нь хүрэх байлгүй гэж бодхоос баахан ичих шиг болов. “Дөшийн худаг дайрж морио услан, хүзүү толгойгоо угааж сэрүүцье. Ховоо татан нар шургаагүй худгын хүйтэн ус залгилая” гэдэг бодол гэнэт төрөв.
2.3 “Найз найман талтай...” сэдвээр эх зохион бичээрэй. Бичихдээ бүтэц, хэв шинж, сэдэв, агуулгын харьцаа болон найруулга зүйн шаардлагыг сайтар тооцоолж, баримт мэдээлэл болон дүрслэх ур маягийг зохистой ашиглаарай. Бичгийн соёл оноонд нөлөөлөх тул хичээнгүй, гаргацтай бичээрэй. /Үгийн тоо 150-180/ [20 оноо] |
Хайлт
Яг одоо
Хаанаас, хэд
Цаг тооны бичиг
|
||||||||||||||||||||||